Το γραφείο μας ανέλαβε σε συνεργασία με την εταιρεία ENVECO την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για την ανάπτυξη 5 αστικών κέντρων στην δυτική όχθη και τη Γάζα στην Παλαιστινή. Πρόκειται για τη Γάζα, τη Ραμάλα, τη Ναμπλούς, τη Χεβρόνα και τη Βηθλεεμ.
Το έργο υποστηρίζει τον βιώσιμο πολεοδομικό σχεδιασμό πέντε πρωταρχικών παλαιστινιακών αστικών περιοχών. Το σχέδιο αποσκοπεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του αυξανόμενου πληθυσμού και της συνεχόμενης αστικής επέκτασης.
Γεωγραφικά, οι πόλεις υπό αξιολόγηση αποτελούν κατακερματισμένο χώρο, με ασυνήθιστα χαρακτηριστικά όσον αφορά τους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς, οικονομικούς και άλλους κρίσιμους παράγοντες που σχετίζονται με τη συνολική αξιολόγηση, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών και εδαφικών περιορισμών
Η εθνική νομοθεσία της Παλαιστίνης προβλέπει την εκπόνηση ΣΜΠΕ. Ωστόσο, η εκπόνηση της εν λόγω στρατηγικής μελέτης για τα 5 αστικά κέντρα θα είναι η πρώτη που θα γίνει στη χώρα
Δεδομένου ότι η ευρύτερη περιοχή που εξετάζεται είναι ένα οικοσύστημα που πάσχει από αυξανόμενες περιβαλλοντικές επιθέσεις εξαιτίας της κλιμακούμενης αύξησης του πληθυσμού και των περιορισμένων φυσικών πόρων, η στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων των αναπτυξιακών πολιτικών και σχεδίων οφείλει να ενσωματώσει κοινωνικές, περιβαλλοντικές και αναπτυξιακές διαστάσεις.
Η μεγαλύτερη πρόκληση στο αναπτυξιακό πλαίσιο είναι η διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας, η οποία συχνά θυσιάζεται όταν επιδιώκεται η ταχεία οικονομική ανάπτυξη, ασκώντας τεράστια πίεση στους φυσικού πόρους των αστικών περιοχών.
Ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση αποτελεί για τη ΣΜΠΕ η εξασφάλιση συμμετοχικής διαδικασίας και η μια «από-κάτω-προς-τα-πάνω» (bottom-up) προσέγγιση, κατά την οποία θα ακουστούν όλες οι εθνικές και τοπικές φωνές ακόμα εξασφαλίζοντας μια απόλυτα δημοκρατική και διαφανή προσέγγιση σχεδιασμού.
Η ΣΜΠΕ δεν προσδιορίζει λύσεις και δεν προτείνει ή προτεραιοποιεί έργα. Αντιθέτως, θέτει τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς όρους που θα εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα των έργων αυτών.
Στόχος της ΣΜΠΕ είναι να χρησιμοποιήσει αναλυτικά εργαλεία καταγραφής και αξιολόγησης όλων των στρατηγικών ανάπτυξης που συνδέονται με την αστική ανάπτυξη και να ενσωματώσει τις έννοιες της περιβαλλοντικής προστασίας, της κοινωνικής ενσωμάτωσης και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Αειφόρος αστικός σχεδιασμός είναι η δημιουργία ενός ελκυστικού και λειτουργικού κοινωνικού περιβάλλοντος τόσο για τους κατοίκους της πόλης, τους εργαζόμενους όσο και τους δυνητικούς επισκέπτες, που θα προσφέρει καλή ποιότητα ζωής και άνθηση της τοπικής οικονομίας με επίκεντρο την προστασία του περιβάλλοντος.
Ο σχεδιασμός όσον αφορά τον αστικό δημόσιο χώρο πρέπει να έχει αρχές, όπως να διατηρεί την ταυτότητα και τον χαρακτήρα του χώρου, να είναι περιβαλλοντικά φιλικός προς την υπόλοιπη πόλη αλλά και να δημιουργεί νέες συνδέσεις με την γειτονιά, να υπάρχει ιεραρχία στους δρόμους και ένα εύκολο σύστημα μετακινήσεων: μέσα μεταφοράς και ιδιωτικά μέσα, δίκτυο για πεζούς και ποδήλατα, να συνδυάζει ξεχωριστά και καθαρά δημόσιους με ιδιωτικούς χώρους και κλειστούς με υπαίθριους και ημιυπαίθριους χώρους, να εξασφαλίζεται βιωσιμότητα και ισορροπία των φυσικών πόρων, αποδοτικότητα της ενέργειας και των ενεργειακών πηγών.
Ο πράσινος ή αειφόρος σχεδιασμός δεν έχει την ίδια έννοια και τις ίδιες διαστάσεις για τις Ευρωπαϊκές πόλεις και τις πόλεις της Παλαιστίνης. Συνεπώς, η ατόφια μεταφορά περιβαλλοντικών και κοινωνικών όρων από ευρωπαϊκά «bestcases»παραδείγματα σε πόλεις της Παλαιστίνης μπορεί να έχουν αντίθετα με τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Με λίγα λόγια δεν υπάρχουν «έτοιμες» λύσεις.
Γενικές αρχές του αειφόρου αστικού σχεδιασμού θα πρέπει να περιέχουν συστατικά όπως
- η εξασφάλιση κοινοχρήστων χώρων για την μετατροπή τους σε πράσινο,
- η εξοικονόμηση ενέργειας και εφαρμογή αρχών βιοκλιματικού σχεδιασμού,
- η σωστή δόμηση και ο έξυπνος σχεδιασμός Δικτύων Υποδομής,
- η βελτίωση Ενεργειακής Αποδοτικότητας, η προώθηση νέων τεχνολογιών,
- η βελτίωση της αστικής κινητικότητας, σωστός σχεδιασμός υποδομών για την προώθηση ήπιων και φιλικών προς το περιβάλλον μορφών μετακίνησης και
- η ορθολογική διαχείριση του ελεύθερου δημόσιου χώρου με εξασφάλιση συνεχούς και επαρκούς συντήρησης, καθαριότητας, ασφάλειας και ελέγχου οποιωνδήποτε μελλοντικών επεμβάσεων στο χώρο αυτό από άλλους φορείς.
